Nông nghiệp luôn là một trong những trụ cột quan trọng của nền kinh tế Việt Nam. Nông nghiệp chiếm tỷ lệ lớn trong GDP và cung cấp việc làm cho hàng triệu người dân. Đồng thời, xuất khẩu nông sản cũng đóng góp quan trọng vào thu nhập của đất nước.
Tình hình xuất khẩu nông nghiệp của Việt Nam
Trong những năm qua, xuất khẩu nông sản của Việt Nam đã có sự tăng trưởng đáng kể, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Các thỏa thuận thương mại tự do đã giúp cho các mặt hàng nông sản của Việt Nam có cơ hội tiếp cận với các thị trường mới và mở rộng thị trường cho các mặt hàng đã xuất khẩu truyền thống.
Theo số liệu thống kê của Bộ Công Thương, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam năm 2023 đạt 48,6 tỷ USD, tăng 14,5% so với năm 2022. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu nông sản đạt 28,9 tỷ USD, tăng 14,2%. Các mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam bao gồm: gạo, cà phê, hồ tiêu, hạt điều, rau quả, thủy sản. Trong đó, gạo là mặt hàng xuất khẩu nông sản lớn nhất của Việt Nam, chiếm khoảng 20% tổng kim ngạch xuất khẩu nông sản. Các mặt hàng nông sản khác cũng có kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng cao trong những năm gần đây, như cà phê tăng 17,8%, hồ tiêu tăng 27,2%, hạt điều tăng 24,4%, rau quả tăng 12,1%, thủy sản tăng 12,5%. Ngoài ra, một số sản phẩm cũng có tốc độ tăng trưởng khá tốt như: sầu riêng, xoài, dừa, thanh long…
Tuy nhiên, cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu nông sản cũng ngày càng khốc liệt. Các đối thủ cạnh tranh như Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Philippines đang ngày càng tăng cường sản xuất và xuất khẩu nông sản với chất lượng cao và chủng loại ngày càng đa dạng. Ngoài ra, các quốc gia có nền nông nghiệp phát triển như Mỹ, Brazil, Argentina cũng đang tăng cường xuất khẩu nông sản sang thị trường châu Á.
Chiến lược cho năm 2024
Trước những thuận lợi và thách thức của thị trường xuất khẩu nông sản, tổng hợp từ nhiều báo cáo và ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, một số định hướng chiến lược để thúc đẩy xuất khẩu nông sản Việt Nam trong năm 2024 đã được đề xuất cho các cơ quan quản lý nhà nước và các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng nông sản của Việt Nam, cụ thể như sau:
Đối với cơ quan quản lý nhà nước:
- Tăng cường đầu tư cho nông nghiệp
Để nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng của sản phẩm nông sản, cần tăng cường đầu tư cho nông nghiệp, đặc biệt là đầu tư cho khoa học công nghệ, cơ sở hạ tầng, đào tạo nguồn nhân lực. Đây là yếu tố quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng được yêu cầu của các thị trường khó tính. Ngoài ra, việc tập trung đầu tư vào nông nghiệp còn giúp cho việc phát triển kinh tế nông thôn mới, góp phần giảm bớt sự chênh lệch giữa các vùng và đảm bảo an sinh xã hội cho người dân nông thôn.
- Tăng cường quảng bá, xúc tiến thương mại
Để giới thiệu và quảng bá các sản phẩm nông sản của Việt Nam trên thị trường quốc tế, cần tăng cường hoạt động quảng bá và xúc tiến thương mại. Các hoạt động này có thể bao gồm tham gia các triển lãm, hội chợ quốc tế, tổ chức các chương trình giao lưu thương mại và hội thảo với các đối tác quốc tế. Ngoài ra, cần đẩy mạnh việc xây dựng và phát triển chuỗi cung ứng đầy đủ và hiệu quả, từ sản xuất đến tiêu thụ. Điều này giúp cho các sản phẩm nông sản của Việt Nam có thể đáp ứng được yêu cầu của các thị trường khó tính và tăng cường sự tin tưởng của đối tác quốc tế.
- Hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu
Để giúp cho các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản phát triển và cạnh tranh trên thị trường quốc tế, cần tăng cường hỗ trợ và đào tạo về kỹ năng quản lý, tiếp cận thị trường và áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế. Ngoài ra, cần tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp có thể tiếp cận nguồn vốn và công nghệ mới, đồng thời đẩy mạnh việc hợp tác giữa các doanh nghiệp trong cùng ngành để tăng cường sức cạnh tranh và phát triển bền vững.
- Khẳng định thương hiệu quốc gia
Cuối cùng, để tăng cường sự tin tưởng và uy tín của sản phẩm nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế, cần khẳng định thương hiệu quốc gia và xây dựng hình ảnh tích cực về sản phẩm nông nghiệp Việt Nam. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc đánh giá và chứng nhận các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường, cùng với việc quảng bá và xúc tiến thương mại hiệu quả.
Đối với các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng XNK nông sản
- Tập trung phát triển các sản phẩm chủ lực
Để tăng cường xuất khẩu nông sản, các DN Việt Nam cần tập trung vào việc phát triển các sản phẩm chủ lực có lợi thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Đồng thời, cần đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng công nghệ để nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng của các sản phẩm này. Theo đó, gạo vẫn là mặt hàng xuất khẩu nông sản lớn nhất của Việt Nam, do đó cần tiếp tục duy trì và nâng cao chất lượng gạo để cạnh tranh với các nước sản xuất gạo khác. Các mặt hàng nông sản khác như cà phê, hồ tiêu, hạt điều, rau quả, thủy sản cũng cần được đẩy mạnh để tăng cường xuất khẩu và đa dạng hóa sản phẩm.
- Nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng
Để cạnh tranh trên thị trường quốc tế, các DN Việt Nam cần tập trung vào việc nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng của các sản phẩm nông sản. Điều này đòi hỏi sự đầu tư vào khoa học công nghệ, quản lý chất lượng, quy trình sản xuất và đào tạo nguồn nhân lực chuyên môn. Ngoài ra, cần thúc đẩy việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế về an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường và quản lý tài nguyên để đảm bảo các sản phẩm nông sản của Việt Nam được đánh giá cao trên thị trường quốc tế.
- Tăng cường hợp tác quốc tế
Các DN Việt Nam cần tăng cường hợp tác với các đối tác quốc tế để học hỏi kinh nghiệm và áp dụng những thành tựu khoa học công nghệ hiện đại vào sản xuất nông sản. Đồng thời, cần tìm kiếm các cơ hội hợp tác trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới, đa dạng hóa sản phẩm và mở rộng thị trường. Ngoài ra, các DN Việt Nam cần đặc biệt chú trọng vào việc phát triển bền vững trong ngành nông nghiệp. Điều này đòi hỏi sự đầu tư vào công nghệ xanh, quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường.
Kết luận
Tóm lại, trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, xuất khẩu nông sản là một trong những lĩnh vực có tiềm năng phát triển của Việt Nam. Tuy nhiên, để đạt được những thành tựu cao hơn trong năm 2024, cần có chiến lược thúc đẩy xuất khẩu nông sản chặt chẽ và hiệu quả.
Tập trung vào việc tăng cường đầu tư cho nông nghiệp, phát triển các sản phẩm chủ lực, nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng, tăng cường quảng bá và xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu, tăng cường hợp tác quốc tế, phát triển bền vững và khẳng định thương hiệu quốc gia là những yếu tố quan trọng để Việt Nam có thể tiếp tục củng cố vị thế của mình trên thị trường quốc tế và đóng góp vào sự phát triển kinh tế của đất nước.
PQT (Green Bud Co. Ltd.) tổng hợp và hiệu chỉnh.